یلدا

جشن شب یلدا بعد از نوروز، از بزرگ‌ترین جشن‌های باستانی ایرانیان به شمار می‌رود و هر ساله در آخرین شب پاییز، ایرانیان با شکوه هر چه تمام‌تر این جشن را برپا و گرامی می‌دارند. همان اندازه که آمدن نوروز برای ایرانیان سرشار از ذوق و شوق است، یلدا نیز چنین هیجانی برای ایرانیان ایجاد می‌کند و پیر و جوان، برای فرارسیدنش آماده می‌شوند. شب یلدا بلندترین شب در نیمکره شمالی و برابر با آخرین روز از پاییز به شمار میرد و به باور ایرانیان خورشید در چنین شبی زاده شده. یلدا بیش از 7 هزار سال قدمت دارد.

طولانی ترین شب سال

شب یلدا یا شب چله طولانی‌ترین شب سال است. در آخرین غروب 30 آذرماه، فاصله طلوع تا غروب آفتاب به کوتاهترین حد ممکن می‌رسد. از این رو بلند‌ترین شب سال رقم می‌خورد. ایرانیان فاصله بین غروب آفتاب 30 آذرماه تا طلوع آفتاب روز بعدش، یعنی 1 دی‌ماه را جشن می‌گیرند و به آن شب یلدا میگویند. از شب یلدا به بعد، روزها رفته رفته بلندتر می‌شود و در اصطلاحات نجوم نیز، یلدا مقارن با انقلاب زمستانی است. از این رو شب یلدا را شب تولد خورشید می‌دانند.

نام دیگر شب یلدا

به شب یلدا شب چله نیز می‌گویند. ایرانیان باستان زمستان را به دو دوره 40 روزه تقسیم کرده بودند. چله اول که به چله بزرگ معروف است از نخستین روز زمستان آغاز می‌شد و سرما در بیشرین حد خود قرار داشت. در چله دوم یا چله کوچک هوا رو به اعتدال می‌گذاشت و از سرمای بیش از اندازه کاسته می‌شد.

فلسفه شب یلدا

فلسفه یلدا به صورت خلاصه و ساده می‌گوید که طولانی‌ترین شب نیز سرانجام تمام می‌شود و خورشید با اشعه‌های تابناکش سیاهی شب را درهم می‌شکند. به عبارتی جشن گرفتن شب یلدا از این جهت است که ایرانیان باور دارند هیچ مشکلی در این دنیا پایدار نیست و برای سخت‌ترین مشکلات نیز سرانجام راه حلی پیدا می‌شود و برای عبور از سختی‌ها و رسیدن به آسایش تنها باید صبوری کرد.

در شب یلدا چه اتفاقی می‌افتد؟

رسم است که ایرانیان در شب یلدا در منزل بزرگ خانواده دور همدیگر جمع می‌شوند. قدیم‌ها که بخاری‌های گازی، پکیج و رادیاتور نبود، ایرانی‌ها از وسیله گرمایشی ویژه‌ای به نام کرسی استفاده می‌کردند. کرسی میزی بود که زیرش ذغال گذاخته قرار می‌دادند، رویش پتوی بسیار ضخیم و بزرگی به نام لحاف کرسی می‌کشیدند و در زمستان افراد خانواده دورتادور آن و در حالی که خودشان را زیر لحاف گرم می‌ کردند، جمع می‌شدند.

در یلدا نیز افراد خانواده دور تا دور کرسی می‌نشستند، خوراکی‌های مخصوص یلدا را روی کرسی می‌چیدند و تا پاسی از شب بیدار می‌ماندند و ضمن خوردن خوراکی‌ها، با گفتن از خوشی‌ها و داستان‌های نمادین و متل‌ها شب را می‌گذرانند.